Δεύτερη Περιήγηση: Βορειοανατολικά Του Χωριού

Ανεβαίνω την ανηφοριά του ασφαλτοστρωμένου δασικού δρόμου Κασσανδρινού-Πολυχρόνου με κατεύθυνση βόρεια. Στο τέλος της μικρής αυτής ανηφοριάς σταματώ στην τοποθεσία «ΜΥΛΟΣ» (1). Εδώ υπήρχε παλιά ανεμόμυλος ιδιοκτησίας της οικογένειας των Μυλωναίων από το Κασσανδρινό, που εξυπηρετούσε για πολλά χρόνια τις ανάγκες του χωριού και της γειτονικής Φούρκας για άλεση σταριού και κτηνοτροφών (γιαρμάδων).

Βορειανατολικά της γέφυρας (σημείο όπου ενώνεται ο «Ζωγραφίτικος Λάκκος» με τον «Τρανό Λάκκο» και σε απόσταση λιγότερη από χίλια μέτρα εντοπίζω διαδοχικά τις εξής τοποθεσίες:

Την τοποθεσία «ΠΑΛΙΟΒΡΥΣΗ» (27) όπου και η ομώνυμη βρύση με το εξαίρετο πόσιμο νερό που μεταφέρθηκε στη δεκαετία του 1930 στο χωριό. Με χρήματα της κοινότητας κατασκευάστηκε τότε σε οικόπεδο της οικογένειας των αδελφών Μαργαρίτη υδατοδεξαμενή και από εκεί τον νερό διοχετευόταν σε τρεις βρύσες μέσα στον οικισμό. Η μια απ’ αυτές ήταν κοντά στην εκκλησία, η άλλη στο κέντρο του χωριού κοντά στο μεγάλο Σπανέικο σπίτι και η τρίτη στη μικρή πλατειούλα στη Μανωλέικη γειτονιά. Στα χρόνια που ακολούθησαν μετά τον πόλεμο και την κατοχή, το χωριό προμηθεύτηκε νερό από γεωτρήσεις και από τις παραπάνω βρύσες απόμειναν μόνο δυο, εκείνη της εκκλησίας και η άλλη στη Μανωλέικη γειτονιά κοντά στο νεκροταφείο.
Την τοποθεσία «ΠΕΤΣΕΝΙΑ ΜΑΝΤΡΙΝΙΑ» (29) που η ονομασία της είναι περίεργη και σουρεαλιστική. Κατά τη γνώμη μου το επίθετο «ΠΕΤΣΕΝΙΑ» που χαρακτηρίζει το ουσιαστικό «ΜΑΝΤΡΙΝΙΑ» προέρχεται από τη λέξη πετσί δηλαδή δέρμα κακοκατεργασμένο, που σε μορφή και έκφραση επιθέτου προσδιορίζει κάτι το πρόχειρο, το ευτελές, το μικρής αξίας, το δε ουσιαστικό «ΜΑΝΤΡΙΝΙΑ» σημαίνει ένα μαντρί για γιδοπρόβατα. Έτσι η ονομασία «ΠΕΤΣΕΝΙΑ ΜΑΝΤΡΙΝΙΑ» σημαίνει πιθανώς πρόχειρο κατασκευασμένο μαντρί.
Την τοποθεσία «ΤΡΑΟΥ» (28) που η ονομασία της προήλθε κατά πάσα πιθανότητα από τη λέξη «τράγος» και ίσως από κάποιον «ιστορικό τράγο», δεδομένου ότι και στις τρεις παραπάνω τοποθεσίες υπήρχαν πολλά μαντριά, κυρίως χειμαδιά (μαντριά για το χειμώνα), λόγω του υπήνεμου της περιοχής, των πλούσιων βοσκότοπων και του νερού της Παλιάς βρύσης. Στην τοποθεσία αυτή, ένας γραφικός τύπος του χωρίου ο Σταμάτης, ο πάντα σουρωμένος απ’ το πιοτί καλλιεργούσε ένα όμορφο περιβόλι με κηπευτικά και οπωροφόρα δέντρα.

Ανατολικά από την τοποθεσία ΜΥΛΟΣ εντοπίζω στη σειρά τις τοποθεσίες:

Την τοποθεσία «ΔΕΝΤΡΑ» (2), με πυκνό δάσος αυτοφυών βαλανιδιών, πήρε δε την ονομασία της ακριβώς από τις βαλανιδιές αφού στην Κασσαντρινή ντοπιολαλιά δέντρο ονομάζεται η βαλανιδιά.
Την τοποθεσία «ΕΛΙΕΣ» (3), μια μικρή πλαγιά στα ανατολικά όρια του χωριού, κατάφυτη από ελαιόδεντρα απ’ όπου και το όνομά της, ιδιοκτησίας της οικογένειας του Δημήτρη Λιάπη. Σήμερα οι δυο παραπάνω τοποθεσίες, μορφολογικά έχουν αλλάξει γιατί πουλήθηκαν σαν οικόπεδα και κτίστηκαν σπίτια.
Την τοποθεσία «ΠΑΠΠΟΥΣ» (4) την οποία αποτελούν δυο πευκόφυτοι λοφίσκοι που ανάμεσα τους έχει σχηματιστεί μια μικρή χαράδρα από ένα μικρό χείμαρρο (πολύ επικίνδυνο όμως σε μεγάλες βροχοπτώσεις για τα Μανωλέικα) που καταλήγει στη συμβολή του Ξηροπόταμου, του Τρανού Λάκκου και του Ξερόλακκου (αυτού που έρχεται από τις ΣΥΚΙΕΣ και τον ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ). Το όνομα της τοποθεσίας αυτής είναι άγνωστο πως προέκυψε. Ίσως από κάποιον παππού που καλλιεργούσε το γόνιμο και καλλιεργήσιμο χώρο της μικρής χαράδρας. Ο ΠΑΠΠΟΥΣ στα παλιά χρόνια ήταν το σημείο προσανατολισμού των Κασσαντρινιωτών. Χαρακτηριστική ήταν η απάντηση όταν τους ρωτούσε κανείς από που είναι η Ανατολή. «Μα από τον Παππού από κει που βγαίν’ ο Ήλιος», απαντούσε χωρίς δισταγμό αυτός που του απευθύνονταν η ερώτηση.

Πίσω ακριβώς από τον «ΠΑΠΠΟΥ», βορειοανατολικά, εντοπίζω την τοποθεσία «ΚΑΝΑΛΙΑ» (6), ένα στενόμακρο μικρό οροπέδιο με πυκνή και ποικίλη βλάστηση και ανατολικότερα προς την πλευρά του μετοχιού του μοναστηριού Κουτλουμουσίου την τοποθεσία «ΜΠΑΣ ΓΡΕΚ» (11), μια υπήνεμη γυμνή πλαγιά που η ονομασία της είναι τούρκικης προέλευσης και σημαίνει το καταφύγιο του τράγου (αφού στα τούρκικα Μπας σημαίνει το κεσέμι, τον μπροστάρη, τον επικεφαλής του κοπαδιού και γρεκ σημαίνει υπήνεμο καταφύγιο όπως ακριβώς είναι η τοποθεσία αυτή).

Επανέρχομαι στην τοποθεσία «ΜΥΛΟΣ». Ξεκινώ κατηφορικά με κατεύθυνση ανατολικά περπατώντας στον ασφαλτοστρωμένο δασικό δρόμο Κασσανδρινού-Πολυχρόνου. Εκατό μέτρα πιο κάτω βρίσκομαι στην τοποθεσία «ΒΡΥΣΟΥΔΑ» (5), όπου και η μικρή βρυσούλα που τρέχει αέναα από το 1961 και κατασκευάστηκε με τη φροντίδα της Κοινότητας επί προεδρίας του Χρήστου Μπουραντά. Η πηγή της βρυσούλας βρίσκεται νότια προς το βουνό. Το νερό της, εξαιρετικό μα λιγοστό, μεταφέρθηκε στο χωριό στα 1927-1928 με τη φροντίδα της Κοινότητας επί προεδρίας του αείμνηστου πατέρα μου Θανάση Αμπελά, του Νάσιου όπως τον αποκαλούσαν οι Κασσαντρινιώτες συντοπίτες του, με πήλινους σωλήνες μικρού μήκους και διαμέτρου, γυαλισμένους εσωτερικά. Σε λίγα χρόνια όμως το δίκτυο εγκαταλείφτηκε γιατί το νερό με τον καιρό λιγόστευε εξ αιτίας της ξηρασίας αλλά και γιατί χανόταν αρκετές ποσότητες του από διαρροές που οφειλόταν σε κακή σύνδεση των υδροσωλήνων.

Λίγο πιο κάτω από τη ΒΡΥΣΟΥΔΑ είναι μια πλαγιά κατάφυτη από οπωροφόρα δέντρα όπως μηλιές, αχλαδιές, συκιές κ.λ.π. με την ονομασία «ΑΓΡΟΜΛΙΕΣ» (5α) και πήρε αυτή την ονομασία από το πλήθος αυτοφυών αγριομηλιών που ευδοκιμούν σ’ αυτή.

Ακολουθώντας τον ασφαλτόδρομο πατώ διαδοχικά τα χώματα των παρακάτω συνεχόμενων τοποθεσιών -στις οποίες καλλιεργούνταν παλιότερα οπωροκηπευτικά, όσπρια, αραποσίτι, σουσάμι και μποστανικά γιατί τ’ αργιλοαμμώδικα χώματά τους και οι πλούσιες νεροπηγές τους ευνοούσαν τις παραπάνω καλλιέργειες. Οι τοποθεσίες αυτές όπως σημειώνονται και στο σκαρίφημα είναι:

Ο «ΖΑΧΕΪΚΟΣ ΜΠΑΧΤΣΕΣ» (7), μια γόνιμη ρεματιά με πλούσια νεροπηγή, που ανήκε στη μεγάλη οικογένεια του Κασσανδρινού των Ζαχέων. Απ’ αυτή την οικογένεια η τοποθεσία πήρε το όνομά της.
Ο «ΜΠΑΧΤΣΕΣ ΤΗΣ ΜΙΧΑΛΑΙΝΑΣ» (8), ιδιοκτησία της οικογένειας του Μιχάλη Καραμαύρου, μια γόνιμη κι αυτή ρεματιά με αστείρευτη νερομάνα όπου η άξια χήρα του ιδιοκτήτη, η χήρα Μιχάλαινα δουλεύοντας μόνη της σκληρά καλλιεργούσε οπωροκηπευτικά και άλλα προϊόντα κι έτσι απ’ αυτή πήρε η τοποθεσία και το όνομά της.
Το «ΜΕΤΟΧΟΥΔΙ». (9). Στην τοποθεσία αυτή υπήρχαν δευτερεύουσες εγκαταστάσεις του κοντινού μετοχιού του Κουτλουμουσίου, όπως καλύβες, στάβλοι καλοκαιρινοί για τα ζώα, πατητήρια για τα σταφύλια, αλώνι, γι’ αυτό και ονομάστηκε η τοποθεσία αυτή «ΜΕΤΟΧΟΥΔΙ» δηλαδή μικρό μετόχι.
Τα «ΖΝΑΡΙΑ» (10). Κι εδώ η ίδια χλωρίδα όπως και στις προηγούμενες τοποθεσίες, με μακρόσυρτες και ελικοειδείς ιδιοκτησίες που μοιάζουν με τα ζωνάρια των χωρικών όταν τα ξετυλίγουν από τη μέση τους. Έτσι ονομάτισαν την τοποθεσία αυτή «ΖΩΝΑΡΙΑ».

Σε μικρή απόσταση πιο πάνω ανατολικά φτάνω στις τοποθεσίες που αποτελούν το συγκρότημα του μετοχιού του μοναστηριού του Κουτλουμουσίου, δηλαδή την τοποθεσία «ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙ» (13), και «ΑΪ-ΛΙΑΣ» (12). Στην πρώτη ήταν τα κτίρια του μετοχιού που κτίστηκαν στα 1845, όπως μαρτυρεί ανάγλυφη αναμνηστική επιγραφή σε πλακόπετρα εντοιχισμένη στη βρύση του μετοχιού που είναι απάνω στο δρόμο Κασσανδρινού-Πολυχρόνου, στην οποία ο διαβάτης που περνά διαβάζει ακόμα και σήμερα τη Βυζαντινή γραφή γύρω από ένα σκαλισμένο σταυρό «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΟΥ 1845». Τα κτίσματα του μετοχιού που σωζόταν μέχρι τη δεκαετία του 1930 ήταν μια πέτρινη οικοδομή σε στυλ μεζονέτας. Στο ισόγειο ήταν τα αμπάρια για τα στάρια και για άλλα δημητριακά όπως κριθάρι, βρώμη, σίκαλη και χώροι για άλλα προϊόντα του μετοχιού όπως λάδι, κρασί, όσπρια κ.α. καθώς και στάβλος για τα μεγάλα ζώα (άλογα, μουλάρια, βόδια γαϊδουράκια), με συνεχόμενο φούρνο για το ψήσιμο του ψωμιού. Στον απάνω όροφο που οδηγούσε μια εσωτερική σανιδόφτιαχτη σκάλα ήταν ένα μεγάλο καθημερινό δωμάτιο, ένα υπνοδωμάτιο επίσης μεγάλο και ο νοντάς όπως τον αποκαλούσαν στην Κασσαντρινή ντοπιολαλιά ένα μικρό σχετικά δωμάτιο με τραπέζι και καρέκλες Αγιορείτικης προέλευσης και κατασκευές, μιντέρια καλυμμένα με χρωματιστά υφαντά χράμια και πλάί απ’ την πόρτα κρεμασμένος στον τοίχο ο μικρός καθρέφτης με την «ΚΑΛΗΜΕΡΑ» και την προσωπογραφία της «ΓΕΝΟΒΕΦΑΣ». Στο νοντά δέχονταν τους επισκέπτες κι εδώ κοιμόνταν αν καθόταν μέρες στο μετόχι. Η σανιδόφτιαχτη σκάλα που οδηγούσε στον όροφο ήταν σκεπασμένη στο πάνω μέρος της με τον πάγκο, ένα τετράγωνο σανίδωμα, όπου ήταν πάντα ακουμπισμένος ο ασημένιος δίσκος με την μποτίλια γεμάτη ντόπιο τσίπουρο, ρακοπότηρα και το μπιλιούρι (βάζο) με γλυκό του κουταλιού από ρεντιστό κυδώνι ή από ντολμά (είδος κολοκυθιού) ακόμα και με γλυκό από σύκο ή βύσσινο.

Όλα τα παραπάνω που γράφω για το μετόχι τα γνωρίζω από πρώτο χέρι γιατί από δω ήρθε η μάνα μου νύφη στο χωριό και παντρεύτηκε τον πατέρα μου το Νάσιο τον Αμπελά, αφού το μετόχι το είχε νοικιάσει από του αγιορείτικο μοναστήρι του Κουτλουμουσιού ο παππούς μου ο Σοφοκλής Αργυρούδης στα 1915 και εγκατάστησε σ’ αυτό την οικογένειά του. Το μετόχι με την περιοχή του χίλια (1000) περίπου στρέμματα τα κατείχε με το νοίκι ο παππούς μου μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1920 οπότε απαλλοτριώθηκε μαζί με το γειτονικό μετόχι του μοναστηριού του Ζωγράφου (Ζωγραφίτικο) και μοιράστηκε ως γεωργικός κλήρος στους Κασσαντρινιώτες.

Η πηγή της βρύσης του μετοχιού που ανάφερα πιο πάνω ήταν σε απόσταση τριάντα (30) περίπου μέτρων από την κάνουλα, που έτρεχε σε μια ξύλινη από σμιλευμένο κορμό πεύκου σκάφη (κοπάνα) το δε νερό της ήταν πάντα δροσερό και υπόπικρο, γιατί κοντά της φύτρωνε το δηλητηριώδες ποώδες φυτό σκάρφη που σε μικρή ποσότητα κάνει καλό στον ανθρώπινο οργανισμό και κυρίως είναι καταπραϋντικό για στομαχόπονους.

Ακριβώς πάνω από την πηγή υψώνεται ο δασωμένος λοφίσκος (το κουρί) του Αϊ-Λιά, ένα πανέμορφο πυκνό δασάκι από αγριόδεντρα κυρίως άρια και πουρνάρια που στην κορυφή του ήταν παλιά το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, ένα κτίσμα με τέσσερις τοίχους και το θολωτό του Αγίου Βήματος, χωρίς σκεπή, που ούτε οι καλόγεροι του μοναστηριού, ούτε ο παππούς ο Σοφοκλής την έφκιαξαν. Χαριτολογώντας ο παππούς μου, έλεγε πολλές φορές: «Τι να σου κάνω Αϊ-Λια μου δεν με βοηθάς να προκόψω για να φκιάξω και τη σκεπή σου να μη σε τρων τα κρύα και τα λιοπύρια». Το εκκλησάκι αυτό το μισοφκιαγμένο ρήμαξε και σχεδόν εξαφανίστηκε με τα χρόνια από ιερόσυλους που το ανέσκαψαν κυριολεκτικά όπως και τα κτίρια του μετοχιού και πήραν τα οικοδομήσιμα υλικά όπως πέτρες, ξύλα κ.λ.π. Απ’ τις άναρχες αυτές ανασκαφές λεηλασίας, βγήκαν στο φανερό και τάφοι απροσδιορίστου χρονολογίας, αφού τις ανασκαφές αυτές δεν τις διενήργησαν ειδικοί. Η μακαρίτισσα η μάνα μου η Ερασμία, στη δεκαετία του 1980 μετά από πολύχρονες προσπάθειες συγκέντρωσε μερικά χρήματα και ξανάφτιαξε το εκκλησάκι από τα θεμέλια. Είναι βέβαια φτωχό και προχειροφτιαγμένο αλλά πολύ όμορφο και ρομαντικό. Η γύρω περιοχή πήρε το όνομα «Αϊ-Λιάς».

Σε απόσταση 300 μέτρων από το ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙ ανατολικά είναι η τοποθεσία «ΖΩΓΡΑΦΙΤΙΚΟ» (14), όπου το παλιό μετόχι του μοναστηριού ΖΩΓΡΑΦΟΥ του Αγίου Όρους με κτιριακές και άλλες εγκαταστάσεις που δεν υπάρχουν πια γιατί ερημώθηκαν και λεηλατήθηκαν με την πορεία του χρόνου. Από κει κοντά περνάει ο Ζωγραφίτικος Λάκκος που καταλήγει κοντά στο χωριό στη γέφυρα για να συναντηθεί με τον Τρανό Λάκκο. Πάνω ακριβώς από το δρόμο υπάρχει κι εδώ ένα πανέμορφο δασάκι, (κουρί) με ψηλόκορμες καναδέζικες λεύκες, άρια και πουρνάρια και πλάι από το δρόμο μια βρύση με εξαιρετικό νερό αλλά παραμελημένη κι αυτή όπως και τόσες νεροπηγές στην περιοχή του χωριού.

Πέρα από τα κτίσματα του μετοχιού του Ζωγράφου βορειοδυτικά είναι η τοποθεσία «ΓΛΥΦΑ» (15), που παλιότερα ονομαζόταν «ΜΑΚΡΟΧΩΡΑΦΟ» από το σχήμα της (ΜΑΚΡΥ ΧΩΡΑΦΙ). Το άλλο όνομα της τοποθεσίας «ΓΛΥΦΑ» πιθανώς να το πήρε από καμιά πηγή που το γερό της ήταν γλυφό.

Δεξιά από το Ζωγραφίτικο δασάκι (το κουρί) και ανατολικά απ’ αυτό είναι η τοποθεσία «ΑΜΜΟΥΔΕΣ» (16), μια αμμουδερή πλαγιά απ’ όπου πήρε και το όνομά της η τοποθεσία αυτή κατάλληλη για καλλιέργεια καλαμποκιού, σουσαμιού και μποστανικών.

Επανέρχομαι στο Ζωγραφίτικο κουρί και προχωρώντας με κατεύθυνση ανατολικά, φτάνω στην τοποθεσία «ΤΣΑΠΟΥΡΝΙΑ» (17), ένα πλάτωμα με καρπερό χώμα που στις άκρες του προς τον Ξερόλακκα (που τα νερά του, σα βρέξει, χύνονται στον Ζωγραφίτικο λάκκο) ξεπροβάλλουν πυκνοί θάμνοι τσαπουρνιάς με τους στυφοπικρόγλυκους σαν ρεβίθια γαλάζιους καρπούς· απ’ όπου και ονοματίστηκε η τοποθεσία αυτή «ΤΣΑΠΟΥΡΝΙΑ».

Προχωρώντας λοξά, βρειοδυτικά, ξεκόβοντας απ’ το δρόμο-μονοπάτι και σε απόσταση πεντακοσίων περίπου μέτρων, φτάνω, στην τοποθεσία «ΚΛΕΦΤΟΝΕΡΙ», ένα μικρό οροπέδιο με πυκνό δάσος ποικίλης χλωρίδας απ’ όπου ξεπροβάλλουν οι πανύψηλοι κορμοί πεύκων και με μια πηγή με κρύο καθάριο νερό. Κλεφτονέρι ονομάστηκε γιατί ήταν το λημέρι και η γιάφκα του ενόπλου αποσπάσματος που στον καιρό του Μακεδονικού αγώνα τριγυρνούσε τις νύχτες στα χωριά, κάτω από τη μύτη των τζαντερμάδων, για να δώσει θάρρος στους σκλαβωμένους Έλληνες της περιοχής και να προπαγανδίσει τον ξεσηκωμό για την απελευθέρωση με πρωτοστάτη τον στρατό της λεύτερης Ελλάδας, που τότε στην πρώτη δεκαετία του περασμένου αιώνα (20ού) τα όριά της φτάναν ως τη Μελούνα.

Στο Μακεδονικό αγώνα ήταν οργανωμένος κι ο παπάς του χωριού ο Παπαδημήτρης Αμπελάς, ετεροθαλής αδερφός του παππού μου του Γιώργη Αμπελά. Ο παπάς αυτός λειτουργούσε στην ενορία του χωριού της Κοίμησης της Θεοτόκου πάνω από σαράντα χρόνια και πέθανε στα χρόνια του εμφύλιου περιφρονημένος και πικραμένος. Πολλές φορές το απόσπασμα όταν έβγαινε για νυχτερινές εμφανίσεις στα χωριά περνούσε κι από το Κασσανδρινό και διανυκτέρευε στο σπίτι του Παπαδημήτρη, που πάντα σχεδόν συνόδευε το απόσπασμα ντυμένος αντάρτης, με κρεμασμένο στον ώμο τον γκρα και ζωσμένος με τα φυσεκλίκια. Στις ώρες που έμεινε το απόσπασμα στο σπίτι του παπά, ο πατέρας μου ο Νάσιος δεκαπεντάχρονο τότε παλληκαράκι, περιεργαζόταν τα όπλα των ανταρτών κι όπως με διηγιόνταν ο ίδιος, οι αντάρτες τον υπεραγαπούσαν κι ο καπετάνιος τον εμπιστευόταν και πολλές φορές του ανάθετε αποστολές αγγελιαφόρου στα γύρω κοντινά χωριά και στο μετόχι της Αγίας Αναστασίας (το Αναστασίτικο) που ο οικονόμος του, ο καλόγερος Παρθένης, ήταν κι αυτός οργανωμένος στον αγώνα.

Συνοριακά με το ΚΛΕΦΤΟΝΕΡΙ είναι η τοποθεσία «ΚΑΜΗΛΑ» (19). Μια μακρόστενη οροπεδική λωρίδα με αργιλώδες υπέδαφος, γεμάτο με σκληρό πέτρωμα με εμφανή απολιθωμένα θαλάσσια όστρακα, σημείο πως ως εκεί κάποτε έφτανε η θάλασσα. Είναι η τοποθεσία αυτή μια από τις ψηλότερες της Κασσάνδρας μετά το ΡΗΓΑ του Αναστασίτικου και τη ΛΕΚΑΝΗ της Βάλτας (Κασσανδρείας), η δε εδαφική της μορφολογία όπως τη βλέπει κανείς πανοραμικά μοιάζει σαν μια τεράστια καμήλα.

Νοτιοδυτικά της ΚΑΜΗΛΑΣ και συνέχεια απ’ αυτή είναι η τοποθεσία «ΒΕΛΙΚΟΥ» (20), στις βόρειες παρυφές του ΤΡΑΝΟΥ ΛΑΚΚΟΥ με πυκνή βλάστηση και κυρίως πεύκου.

Απ’ την άλλη πλευρά της ΚΑΜΗΛΑΣ, βορειοδυτικά, είναι η τοποθεσία «ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΝΟ» (21), που παλιότερα ήταν ιδιοκτησία της μονής Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους και νοτιότερα μέσα στην κτηματική περιφέρεια του Πολύχρονου είναι η «ΜΑΥΡΟΜΠΑΡΑ», το πιο αξιοθέατο μέρος της Κασσάνδρας. Μια λίμνη κάπου δυο στρέμματα με απεριόριστο βάθος, κάτω από ένα θεόρατο βράχο με μερικά πεύκα να υψώνονται στο ελαφρά πρανές του, που φαντάζουν σαν φρουροί σε Βυζαντινό κάστρο. Γύρω στη λίμνη φυτρώνουν πυκνά βάτα, βρύα, αγριοκάλαμα και αλλά υδροχαρή φυτά και μέσα στο νερό ζουν κοπάδια από βατράχια και νεροχελώνες. Οι παλιοί την ονόμασαν «ΜΑΥΡΟΜΠΑΡΑ» γιατί το νερό της το βλέπαν μαύρο από το απύθμενο όπως πίστευαν βάθος της, μια άποψη που την ενισχύει η παμπάλαια παράδοση, πως τάχα κάποτε προσπάθησαν να μετρήσουν το βάθος της και αμόλησαν τρία αλογίσια φορτώματα (σχοινιά, εξάρτημα του σαμαριού των αλόγων) με δεμένη στην άκρη μια μεγάλη και βαρειά πέτρα αλλά τον πυθμένα δεν τον βρήκαν. Επειδή δεν πάτωσε η βαρειά πέτρα υπέθεσαν πως το νερό της ξέφευγε υπόγεια και πήγαινε κάπου μακριά. Για να εξακριβώσουν που πήγαινε το νερό ρίξανε λέει σακκούλες με βαθύ κόκκινο χρώμα και το χρωματισμένο νερό, βγήκε δήθεν στις βρύσες της παραλίας της Φούρκας, εκατό μέτρα από το κύμα. Για πολλά χρόνια οι χωρικοί του Κασσανδρινού και της Φούρκας πίστευαν πως το νερό που έτρεχε από τις παραπάνω βρύσες ερχόταν από τη «ΜΑΥΡΟΜΠΑΡΑ».